مروری بر نقش مصدق در سیاست ایران

محمد مصدق یکی از سیاستمداران ایران است که کمتر بدون حب و بغض درباره اش نوشته شده است. وی دو دوره یکساله نخست وزیر بود: دوره اول که بحث ملی شدن صنعت نفت بود اتفاقا هم از طرف شاه حمایت شد و هم آمریکا، چون هیچکدام از نفوذ انگلیس راضی نبودند. ولی مصدق شروع کرد به زیاده خواهی و قدرت طلبی و از شاه خواست که وزارت جنگ را در اختیارش بگذارد! یعنی هم نخست وزیر باشد و هم وزیر جنگ. شاه هم مخالفت کرد و مصدق استعفا داد. وقتی قوام با سابقه درخشانش دوباره نخست وزیر شد تنشهای بین المللی ناشی از درگیری با انگلیس را از بین برد. اما چون فردی سکولار و دنبال جدایی دین از سیاست بود فدائیان اسلام احساس خطر کردند. از آن طرف هم توده ایها برای اینکه می دیدند آمریکا (و نه شوروی) دارد جای خالی انگلیس رو پر می کند، با مذهبیها متحد شدند و با کودتای 1331 مصدق را به شاه تحمیل کردند. اما آمریکا هم به هیچ وجه حاضر نبود در شرایط جنگ سرد به شوروی باج بدهد. برای همین یک سال بعد کودتا کرد. در کل شرایط دوران نخست وزیری مصدق هیچ شباهتی به حرکتهای دموکراسی خواهانه نداشت ولی زندگی سیاسی مصدق را هم نمی توان کاملا سیاه و سفید دید. ...